वस्तूंचा पुनर्वापर

वस्तूंचा पुनर्वापर – आजची गरज

आजच्या आधुनिक आणि वेगवान जीवनशैलीत कचऱ्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत आहे. प्लॅस्टिक, काच, धातू, कागद, कपडे अशा अनेक वस्तू एकदा वापरून फेकून देण्याची सवय वाढली आहे. या सवयीमुळे पर्यावरणावर मोठा ताण निर्माण होत आहे. अशा वेळी वस्तूंचा पुनर्वापर  हा पर्यावरण संरक्षणाचा सर्वात सोपा, परिणामकारक आणि किफायतशीर उपाय ठरतो.

पुनर्वापर म्हणजे आधीच वापरलेली वस्तू पुन्हा वेगळ्या पद्धतीने किंवा त्याच कामासाठी वापरणे. उदाहरणार्थ, काचेच्या बाटल्या स्टोरेजसाठी वापरणे, जुन्या कपड्यांपासून पिशव्या तयार करणे, तुटलेल्या टायरपासून झुला किंवा फुलदाणी तयार करणे, डबे-कॅन्सपासून शोपीसे बनवणे इत्यादी. अशा साध्या-सोप्या कृतींमुळे कचरा कमी होऊन पर्यावरणावरचा ताण हलका होतो.

पुनर्वापराचे अनेक फायदे आहेत. यामुळे कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्याचा खर्च कमी होतो. नवीन वस्तू खरेदी करण्याची गरज कमी झाल्याने पैशांची बचत होते. संसाधनांची बचत होते, कारण नवीन उत्पादनांसाठी लागणारा कच्चा माल, पाणी, वीज आणि ऊर्जा कमी खर्ची पडते. पुनर्वापरामुळे प्रदूषण कमी होते आणि पृथ्वी स्वच्छ, हिरवी राहण्यास मदत होते. तसेच विद्यार्थ्यांमध्ये आणि समाजात सर्जनशीलता वाढते.

आजच्या घडीला शाळा, पर्यावरण संस्था, ग्रामपंचायती आणि महापालिका यांच्याद्वारे पुनर्वापराविषयी जनजागृती केली जात आहे. ‘Reduce-Reuse-Recycle’ हा मंत्र प्रत्येकाने आचरणात आणणे गरजेचे आहे. घरातील कचरा वेगळा करणे, प्लॅस्टिकचा वापर कमी करणे, पुनर्वापरयोग्य वस्तू तयार करणे यांसारख्या छोट्या-छोट्या कृतींचा मोठा परिणाम घडतो.

मी माझ्या जीवनात सुद्धा एखादी वस्तू खराब झाली तर ती दुरुस्त करण्यावर भर देतो, दुरुस्त करून ती वापरतो त्याचप्रमाणे कापडी पिशव्यांचाच मी वापर करतो अशा अनेक गोष्टी आपण केल्या तर  पर्यावरणाच्या दृष्टीने खूप महत्त्वाचे आहे. पुनर्वापर हा फक्त पर्यावरणीय नाही तर सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्याही महत्त्वाचा विषय आहे. प्रत्येकाने पुनर्वापराची सवय लावली तर स्वच्छ, सुंदर आणि टिकाऊ भविष्यासाठी मोठे पाऊल उचलले जाईल. पुनर्वापर हीच पर्यावरण वाचविण्याची गुरुकिल्ली आहे. 

शंकर शिवनगी 

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा सुभाष नगर तालुका कोरेगाव जिल्हा सातारा